Αμφιβληστροειδής

Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι η μεγαλύτερη αιτία τύφλωσης στο δυτικό κόσμο, σε ανθρώπους άνω των 50 ετών. Ένας στους τρεις άνω των 75 ετών πάσχουν από εκφύλιση της ωχράς, ενώ παγκοσμίως περίπου 25-30 εκατομμύρια άνθρωποι είναι επηρεασμένοι από τη νόσο αυτή. Πρόκειται λοιπόν για πάθηση των ματιών που απαιτεί μεγάλη προσοχή και τακτικό έλεγχο, την οποία ωστόσο πολύς κόσμος αγνοεί, με τραγική κατάληξη την τύφλωση.

Όταν κάποιος πάσχει από εκφύλιση της ωχράς κηλίδας λόγω της διαδικασίας της γήρανσης, το τμήμα του αμφιβληστροειδούς δεν δουλεύει τόσο καλά όσο θα έπρεπε, με αποτέλεσμα να μην βλέπει τα πράγματα με τόση λεπτομέρεια όπως προηγουμένως. Εντούτοις, η περιφερειακή όραση δεν επηρεάζεται και συνεχίζει να δουλεύει όπως πριν. Δηλαδή δεν τυφλώνεται κανείς από αυτή την κατάσταση.

Τα δυο πιο συνηθισμένα είδη εκφύλισης της ωχράς είναι η ξηρή και η υγρή. Και τα δύο μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρή απώλεια όρασης στο μάτι.

Στη ξηρή μορφή, που είναι και η πιο συχνή, παρατηρείται μια σταδιακή απώλεια όρασης. Προκαλείται από καταστροφή ή λέπτυνση των ιστών της ωχράς. Συνήθως τα πρώτα σημάδια είναι κιτρινωπές παχύρευστες εναποθέσεις (drusen) κάτω από τον αμφιβληστροειδή και δεν προκαλεί μεγάλη μείωση της όρασης. Καθώς όμως οι εναποθέσεις επιμένουν να παραμένουν και μεγεθύνονται, προκαλούν το θάνατο των οπτικών κυττάρων με αποτέλεσμα σταδιακή μείωση της κεντρικής όρασης.

Η υγρή μορφή της ωχράς εμφανίζεται σπανιότερα από τη ξηρή, μια στις δέκα περιπτώσεις. Είναι όμως και η πιο σοβαρή γιατί παρατηρείται ξαφνική απώλεια όρασης. Σε αυτή τη μορφή έχομε ένα φαινόμενο που μπορεί να γίνει κατανοητό σαν εικόνα: είναι αρκετό να σκεφτούμε ένα δέντρο που αναπτυχθήκαν τόσο πολύ οι ρίζες του και ανασήκωσαν το πεζοδρόμιο. Με παρόμοιο τρόπο, για άγνωστους μέχρι στιγμής λόγους, αναπτύσσονται ανώμαλα αγγεία κάτω από τον αμφιβληστροειδή και τον ανασηκώνουν. Οι νεοαγγειακές αυτές μεμβράνες παράγουν υγρό ή αίμα, είναι ευπαθή, που σημαίνει καταστρέφονται εύκολα και μπορούν σε προχωρημένες περιπτώσεις να δημιουργήσουν ουλή η οποία μπορεί να προκαλέσει τύφλωση σε σημείο του αμφιβληστροειδή.

Αρχικά ο ασθενής αντιλαμβάνεται παραμόρφωση της όρασης (οι γραμμές κυρτώνονται ή τέμνονται). Επειδή η όραση που χάνεται δεν μπορεί να επανακτηθεί, έχει μεγάλη σημασία η γρήγορη αναγνώριση οποιαδήποτε μορφής εκφύλισης της ωχράς. Όσο πιο σύντομα ανακαλυφθεί, τόσο πιο πιθανό είναι να σωθεί μεγαλύτερο ή μικρότερο ποσοστό της κεντρικής όρασης. Είναι γι΄ αυτό που πρέπει να είναι ενημερωμένος ο κόσμος για να γίνονται συχνά οφθαλμολογικές εξετάσεις.

Όσο αφορά τη ξηρή μορφή εκφύλισης της ωχράς, προς το παρόν δεν υπάρχουν επιλογές αγωγής. Σε ασθενείς υψηλού κινδύνου μπορεί να βοηθήσουν διαιτητικά συμπληρώματα. Η χρήση σχετικά μεγάλης δόσης ψευδάργυρου σε συνδυασμό με αντιοξειδωτικά φαίνεται ότι έχει θετικά αποτελέσματα. Μια μεγάλη μελέτη στις Η.Π.Α έδειξε ότι μπορούν να βελτιώσουν ή να επιβραδύνουν την εξέλιξη της εκφύλισης της ωχράς σε ποσοστό 25%. Εντούτοις, η δόση και το είδος του ψευδάργυρου και ο συνδυασμός των αντιοξειδωτικών δεν έχει καθορισθεί ακόμη. Πιθανές ανεπιθύμητες συνέπειες αυτής της θεραπείας είναι αυξημένη πιθανότητα καρκίνου των πνευμόνων σε καπνιστές και συχνές μολύνσεις του ουροποιητικού. Πρόσφατα φάνηκε ότι επίσης βοηθά το omega 3.

Για την υγρή μορφή της εκφύλισης της ωχράς, η θεραπεία με ενέσιμης μορφής anti-VEGF σε συνδυασμό με κορτιζόνη στον οφθαλμό μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα. Οι anti-VEGF ενδοφθαλμικές ενέσεις μπορεί να ελαττώσουν και να βελτιώσουν την απώλεια όρασης σε ασθενείς με νεοαγγείωση. Άλλες αγωγές (π.χ. εγχείριση ωχράς κηλίδας, μεταμόσχευση αμφιβληστροειδούς, κλπ.) βρίσκονται σε εξέλιξη.

Πολλοί άνθρωποι που έχουν διαγνωστεί με εκφύλιση της ωχράς κηλίδας μπορούν να ζήσουν μια ανεξάρτητη ζωή με τη βοήθεια συσκευών αποκατάστασης της χαμηλής όρασης (π.χ. μεγεθυντικοί ή τηλεσκοπικοί φακοί, κ.τ.λ.) και ακολουθώντας τις συμβουλές για διευκόλυνση των καθημερινών δραστηριοτήτων τους.